Φωτοβολταϊκά συστήματα: Πόσο συμφέρουν και τι πρέπει να προσέξουμε

Με την πρόσφατη έγκριση από το υπουργείο Ανάπτυξης της εισήγησης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) για το πρόγραμμα ανάπτυξης φωτοβολταϊκών συστημάτων στη χώρα μας, μετά και την ψήφιση από την Ολομέλεια της Βουλής, τον περασμένο Ιούνιο, του Νόμου 3468/2006 για την «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης», άνοιξε διάπλατα ο δρόμος για την είσοδο χιλιάδων μικροεπενδυτών στη συγκεκριμένη αγορά. Το επενδυτικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη μικρών φωτοβολταϊκών συστημάτων ισχύος ως 100 kWe ήδη είναι τεράστιο. Η «φωτο-μανία», όπως χαρακτηριστικά τονίζουν στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης, που έχει πιάσει χιλιάδες Ελληνες, λόγω του υψηλού ποσοστού επιδότησης της συγκεκριμένης επένδυσης, έχει οδηγήσει ουσιαστικά στη δημιουργία μιας νέας αγοράς, η οποία περιλαμβάνει προμηθευτές του εξοπλισμού, τεχνικά γραφεία, μελετητές, εταιρείες συμβούλων, χρηματοδότες, ακόμη και μεσίτες. 

Η λειτουργία των συγκεκριμένων συστημάτων είναι απλή. Για τη δημιουργία ενός συστήματος της τάξεως των 100 kWe, που αποτελεί το μέγεθος για το οποίο ενδιαφέρονται οι περισσότεροι αιτούντες-υποψήφιοι μικροπαραγωγοί, απαιτείται ανάλογα με τον εξοπλισμό που θα χρησιμοποιηθεί έκταση δύο έως έξι στρεμμάτων, στην ιδανική περίπτωση μη σκιαζόμενη από οτιδήποτε. Τα συστήματα που εγκαθίστανται στον συγκεκριμένο χώρο, τα οποία μοιάζουν αρκετά με τους ηλιακούς θερμοσίφωνες αλλά η λειτουργία τους είναι διαφορετική, αντλούν ενέργεια από τον ήλιο και τη μετατρέπουν σε ηλεκτρική που εν συνεχεία διοχετεύεται στο δίκτυο της ΔΕΗ. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, κάθε κιλοβατώρα που παράγεται από τον ήλιο και τροφοδοτεί το δίκτυο της ΔΕΗ ενισχύεται με 0,40-0,50 ευρώ.

Η σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας ισχύει για δέκα χρόνια και μπορεί να επεκταθεί για άλλα δέκα μονομερώς, με έγγραφη δήλωση του παραγωγού. Η τιμή αναπροσαρμόζεται κάθε χρόνο με βάση τις μεσοσταθμικές αυξήσεις των τιμολογίων της ΔΕΗ ή με βάση το 80% του πληθωρισμού. Η επιδότηση που προβλέπεται από τον Νόμο και αφορά την αγορά του απαραίτητου εξοπλισμού και την εγκατάστασή του μπορεί να φτάσει ανάλογα με την περιοχή που θα γίνει η επένδυση μέχρι και το 60%, ενώ ένα ακόμη μέρος της αρχικής επένδυσης μπορεί να καλυφθεί με τραπεζικό δανεισμό. Ο επενδυτής πρέπει να συμμετέχει στο κόστος κατασκευής του έργου τουλάχιστον με 15%. Η απόσβεση της επένδυσης είναι δυνατή, ανάλογα με το ύψος της συμμετοχής του επενδυτή, μέσα στην πρώτη εξαετία λειτουργίας του συστήματος.

Για να φτάσει κάποιος ωστόσο στην ολοκλήρωση της εγκατάστασης του έργου, αφού έχει λάβει την επιδότηση, και να ξεκινήσει να καταγράφει τις ταμειακές ροές της επιχείρησης, θα χρειαστεί να περάσει ένα σημαντικά εύλογο χρονικό διάστημα, το οποίο δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια λόγω της συνηθισμένης γραφειοκρατίας που υπάρχει στη χώρα μας. Σίγουρα θα χρειαστεί αρκετό τρέξιμο αν μόνος του ο υποψήφιος επενδυτής επισκεφθεί όλες τις υπηρεσίες που προβλέπει ο Νόμος. Μπορεί όμως να απευθυνθεί και σε μία εταιρεία συμβούλων, η οποία αναλαμβάνει όλα τα διαδικαστικά θέματα. Συγκεκριμένα, απαιτούνται τα εξής βήματα για ένα σύστημα της τάξης των 100 kWe:

1. Τεχνική μελέτη και προδιαγραφές εξοπλισμού

Σύνταξη της τεχνικής μελέτης και των προδιαγραφών του απαιτούμενου για την επένδυση εξοπλισμού.

2. Εξαίρεση από την υποχρέωση χορήγησης άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Σύνταξη της αίτησης για εξαίρεση από την υποχρέωση χορήγησης άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.

3. Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ)

Σύνταξη της Προμελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ), σύμφωνα με την ΥΑ 104247/ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ «Περιεχόμενο, δικαιολογητικά και λοιπά στοιχεία των Προμελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ΠΠΕ των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ΜΠΕ, καθώς και συναφών μελετών Περιβάλλοντος έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)», (ΦΕΚ 663/Β/26.05.2006).

4. Τεχνικο-οικονομική μελέτη της επένδυσης και προετοιμασία του φακέλου

Σύνταξη τεχνικο-οικονομικής μελέτης, οικονομικής ανάλυσης και αξιολόγησης της σκοπιμότητας του επενδυτικού σχεδίου, καθώς και σύνταξη του φακέλου ο οποίος θα υποβληθεί, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Νέου Αναπτυξιακού Νόμου και των εφαρμοστικών του διατάξεων.

5. Διαδικασία αξιολόγησης του επιχειρηματικού σχεδίου

Παρακολούθηση/υποστήριξη της διαδικασίας αξιολόγησης του επιχειρηματικού σχεδίου από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

6. Υπηρεσίες παρακολούθησης/εκταμιεύσεων

Παρακολούθηση έργου, πραγματοποίηση εκταμιεύσεων (σύνταξη δελτίων παρακολούθησης, παρουσία κατά τις επιθεωρήσεις και τους ελέγχους, διαχείριση αλλαγών, συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες).

Αν κάποιος απευθυνθεί σε μία εταιρεία συμβούλων, το συνολικό κόστος μέχρι και τη λήψη της επιδότησης ανέρχεται σε 14.000 ευρώ, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ζητείται ως αμοιβή μέχρι και το 3% του ποσού της επιχορήγησης. Οι μικροπαραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας εξάλλου βρίσκονται και στο στόχαστρο των τραπεζών, οι οποίες χρηματοδοτούν τέτοιου είδους επενδύσεις. Μεγάλη ιδιωτική τράπεζα έχει λανσάρει στην ελληνική αγορά τα νέα «πράσινα δάνεια», τα οποία χορηγούνται με κυμαινόμενο επιτόκιο που έχει βάση το Euribor ή το Libor, με ευέλικτο ποσοστό χρηματοδότησης και αποπληρωμή ως 10 χρόνια με ασφαλιστική κάλυψη. 

Τι πρέπει να προσέξετε προτού επενδύσετε

Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), μετά την ψήφιση του νέου νόμου για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη σημαντική ενίσχυση των φωτοβολταϊκών που αυτός προβλέπει, παρατηρείται ένας πραγματικός οργασμός στην αγορά. Δεκάδες νέες εταιρείες κάνουν την εμφάνισή τους προσπαθώντας να εξυπηρετήσουν τους πολλούς ενδιαφερόμενους επενδυτές. Πώς μπορεί λοιπόν ο ενδιαφερόμενος καταναλωτής-επενδυτής να είναι σίγουρος για την ποιότητα και την αξιοπιστία του εξοπλισμού και των υπηρεσιών που του προσφέρονται; Κατά τεκμήριο, οι παλαιότερες εταιρείες στον χώρο έχουν γνώση και εμπειρία του αντικειμένου. Τι γίνεται όμως με τους πολλούς νεοεισερχόμενους; Κάποιοι από αυτούς είναι συνεργάτες των εταιρειών του ΣΕΦ και προμηθεύονται από αυτές τον εξοπλισμό. Αλλοι πάλι όχι.

Σύμφωνα με τον ΣΕΦ, τα κρυσταλλικά φωτοβολταϊκά πρέπει να πληρούν τις προδιαγραφές CEC 503 ή ΕΝ 61215 ή IEC 61215 ή ισοδύναμες, ενώ τα thin-film την προδιαγραφή IEC 61646 ή ισοδύναμες. Φωτοβολταϊκά που δεν συνοδεύονται από τα παραπάνω πιστοποιητικά δεν θα πρέπει να γίνονται αποδεκτά. Οι κατασκευαστές δίνουν συνήθως τις εξής εγγυήσεις για τα φωτοβολταϊκά πλαίσια:

- 2-5 χρόνια εγγύηση για το προϊόν,

- 10-12 χρόνια εγγύηση για το ότι θα αποδίδει πάνω από το 90% της ονομαστικής του ισχύος,

- 20-25 χρόνια εγγύηση για το ότι θα αποδίδει πάνω από το 80% της ονομαστικής του ισχύος.

Η τυπική εγγύηση των αντιστροφέων είναι συνήθως 2 χρόνια. Η επένδυση όμως κρατά 20 χρόνια. Ο ΣΕΦ επισημαίνει ότι καλό είναι να ζητείται από τον προμηθευτή μεγαλύτερη εγγύηση. Αυτό μπορεί να κοστίζει κάτι παραπάνω αλλά διασφαλίζει την επένδυση.

Για την αποφυγή πιθανών προβλημάτων αντοχής και στατικότητας των βάσεων στήριξης συστήνεται η προμήθεια τυποποιημένων βάσεων στήριξης που πληρούν προδιαγραφές αντοχής και στατικότητας κατά DIN 1055, Eurocode 9 part 1.1 ή ισοδύναμες. Πρέπει να αποφεύγεται η προμήθεια «αυτοσχέδιων» φθηνών βάσεων που μπορεί να παρουσιάσουν προβλήματα με την πάροδο του χρόνου.

Οσον αφορά την εγγύηση καλής λειτουργίας από τον εγκαταστάτη, ο ΣΕΦ σημειώνει ότι συνήθως τα συμβόλαια αυτά είναι διετή, αλλά μπορεί κανείς να τα παρατείνει για τουλάχιστον 10 χρόνια. «Μην τσιγκουνευτείτε τα χρήματα για ένα συμβόλαιο συντήρησης του συστήματός σας. Η on-line παρακολούθηση του συστήματος και το remote monitoring (που συνήθως είναι προαιρετικά) διασφαλίζουν συνεχή έλεγχο ώστε το σύστημα να αποδίδει πάντα τα αναμενόμενα και να υπάρχει άμεση ειδοποίηση σε περίπτωση που δεν συμβαίνει αυτό» αναφέρει ο σύνδεσμος σε ενημερωτικό του σημείωμα. 

Πόση ενέργεια θα παράγει το νέο σύστημα

Επειδή στον χώρο έχουν εισέλθει πολλοί νεόκοποι και δεν υπάρχει ακόμη επαρκής εμπειρία και μεταξύ των μελετητών, ακούγονται συχνά εξωπραγματικά νούμερα για τις αποδόσεις των φωτοβολταϊκών. Η ακριβής απόδοση του συστήματος θα υπολογιστεί με βάση τον ακριβή εξοπλισμό που θα χρησιμοποιηθεί, τις ιδιαίτερες συνθήκες του οικοπέδου ή κτιρίου που θα εγκατασταθεί το φωτοβολταϊκό, τυχόν σκιάσεις και αποκλίσεις από τη βέλτιστη κλίση και προσανατολισμό. Σε γενικές γραμμές για τον υπολογισμό των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του συστήματος θα πρέπει να πολλαπλασιαστεί το μέγεθός του σε kWe επί την ετήσια παραγωγή ενέργειας της περιοχής στην οποία βρίσκεται, όπως φαίνεται στον χάρτη, επί την τιμή πώλησης του ρεύματος στη ΔΕΗ.

Για παράδειγμα ένα φωτοβολταϊκό σύστημα 100 kWe που βρίσκεται στην Ανατολική Πελοπόννησο θα έχει έσοδα τον πρώτο χρόνο 100x1.300x0,45 = 58.500 ευρώ. Στην προκειμένη περίπτωση ο επενδυτής παίρνει πίσω τα χρήματα που επένδυσε (ίδια κεφάλαια) έπειτα από την πάροδο τεσσάρων ετών.

Τα προ φόρων κέρδη αυξάνονται σταδιακά και από 33.300 ευρώ τον πρώτο χρόνο φτάνουν τον δέκατο χρόνο, οπότε και ολοκληρώνεται η αποπληρωμή του δανείου, περίπου στα 48.000 ευρώ. 

Μία άλλη λύση θα μπορούσε να ήταν η διοχέτευση όλων των εσόδων για την αποπληρωμή του δανείου, ώστε να καταβληθούν συνολικά λιγότεροι τόκοι. Αυτό βέβαια αποτελεί προσωπική επενδυτική απόφαση.


ΠΗΓΗ: Εφημερίδα "Το Βήμα"